2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Kosova, Avrupa Birliği (AB) ile bütünleşme yolunda önemli adımlar atmıştır. Bu süreç, 2008/213/AT sayılı AB Konseyi Kararı ile resmen başlamıştır. Kosova ve AB arasındaki ilişkilerin temelini oluşturan İstikrar ve Ortaklık Anlaşması (İOA), bu entegrasyon sürecinde kritik bir rol oynamaktadır.
İstikrar ve Ortaklık Anlaşması’nın Önemi
İOA, 2013-2014 yılları arasında müzakere edilmiş, 27 Ekim 2015 tarihinde imzalanmış ve 1 Nisan 2016’da yürürlüğe girmiştir. Bu anlaşma, Kosova ile AB arasındaki ilk kapsamlı anlaşma olma özelliğini taşımaktadır. Kosova’nın AB standartlarına ulaşması ve AB reformlarını uygulaması yolunda önemli bir kilometre taşı olarak görülmektedir.
İOA’nın bir diğer önemli özelliği, Lizbon Antlaşması sonrası AB’nin tüzel kişiliğe sahip olmasının ardından imzalanan ilk İstikrar ve Ortaklık Anlaşması olmasıdır. Bu durum, anlaşmanın üye ülkeler tarafından iç onay sürecine tabi tutulmasına gerek kalmamasına olanak sağlamıştır. Ancak, Kosova’nın bağımsızlığını tanımayan bazı AB üye ülkelerinin (GKRY, İspanya, Romanya, Slovakya ve Yunanistan) tutumları bu durumu etkileyebilmektedir.
Vize Serbestisi ve Entegrasyon Süreci
Kosova’nın AB ile entegrasyon sürecinde önemli bir adım da vize serbestisi olmuştur. 13 Eylül 2018’de Avrupa Parlamentosu, Kosova vatandaşlarının AB üye ülkelerine vizesiz seyahat edebilmesi kararını onaylamıştır. 9 Mart 2023’te AB Konseyi’nin yeni vize kurallarını onaylamasıyla birlikte, Kosova vatandaşları 1 Ocak 2024 itibarıyla vize serbestisinden yararlanmaya başlamıştır.
Kosova’nın AB Üyeliği Yolunda Karşılaştığı Zorluklar
Kosova’nın AB üyeliği yolunda bazı zorluklar bulunmaktadır:
- Bağımsızlık Tanınması: Bazı AB üye ülkelerinin Kosova’nın bağımsızlığını tanımaması, üyelik sürecini etkileyen önemli bir faktördür.
- Sırbistan ile İlişkiler: Kosova ve Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi, AB entegrasyonu için kritik bir öneme sahiptir.
- İç Reformlar: Kosova’nın hukukun üstünlüğü, yolsuzlukla mücadele ve ekonomik kalkınma gibi alanlarda AB standartlarına uyum sağlaması gerekmektedir.
Güncel Durum ve Gelecek Beklentileri
Kosova, AB’ye üyelik yolunda kararlı adımlar atmaya devam etmektedir. AB de Kosova’nın bu süreçteki çabalarını desteklemektedir. Ancak, tam üyelik için daha uzun bir yol kat edilmesi gerekmektedir. Kosova’nın önündeki en büyük engellerden biride Avrupa konseyi üyeliği için Sırp Belediyeler birliğinin kurulması şartı bulunmasıdır. Kosova başbakanı Albin Kurti bu şartı kabul edemeyeceklerini söylemiştir.
